نرخ بازده داخلی (internal rate of return) که به اصطلاح (IRR) گفته می‌شود یک معیار بسیار مهم در علوم مالی برای سنجش جنبه های ارزش‌گذاری و بررسی کیقیت مالی پروژها، یا هر سرمایه‌گذاری دارای جریانات نقدی منظم است. پیشتر در توضیح NPV گفته بودیم که هدف در آن محاسبه ارزش به روز شده جریانات نقدی بر حسب نرخ تنزیل مشخص که معمولا نرخ عرف سرمایه‌گذاری است می‌باشد. IRR در واقع نرخی است که ارزش جریانات نقدی ورودی و خروجی را برابر هم قرار می دهد. به عبارت دیگر IRR نرخی است که NPV پروژه برابر صفر خواهد شد.
همانطور که در نمودار بالا مشخص است NPV با کاهش نرخ تنزیل افزایش و با افزایش نرخ کاهش می‌یابد. نرخ بازده داخلی نقطه‌ای در نمودار است که ارزش به روز شده جریانات نقدی پروژه را صفر می کند. برای محاسبه این نرخ کافی است که مطابق فرمول زیر به حل یک معادله بپردازیم و نرخ مجهول در کسر مخرج را استخراج کنیم:
که در آن i دوره‌های سرمایه‌گذاری و CFi جریانات نقدی در هر دوره می‌باشد.
تعبیر دیگر برای IRR این است که نرخ بازدهی قابل انتظار از پروژه از آن استخراج می‌شود. چون عملیات انجام شده به صورت تنزیل شده موثر است، این نرخ را به عنوان یک نرخ سرمایه‌گذاری موثر می‌توان در نظر گرفت. یعنی IRR نرخ موثر سرمایه‌گذاری مدنظر است که امکان تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذار و مقایسه با سایر فرصت‌های سرمایه‌گذاری را فراهم می‌نماید. نکته ای که در خصوص IRR باید به آن توجه داشت این است که طول دوره های جریانات نقدی باید برابر هم باشد. برای مثال هر شش ماه یک بار یا هر سال یا هر سه ماه یکبار یک جریان نقدی داریم.
برای مثال فرض کنید که پروژه ساخت و ساز وجود دارد که با توجه به اعلام شرایط پرداخت توسط سازنده شما باید در سال مبدا 1 میلیارد و در سال اول 2 میلیارد و در سال دوم 1 میلیارد پرداخت کنید. همچنین برآورد می‌شود در سال چهارم شما بتوانید ملک ساخته شده را حدود 10 میلیارد به فروش برسانید. از طرف دیگر شما یک فرصت سرمایه‌گذاری 20 درصدی برای مدت چهار سال در اختیار دارید در حال برای تصمیم‌گیری به سراغ محاسبه نرخ بازده داخلی پروژه می‌روید. با توجه به فرمول ارائه شده طول پروژه چهار سال است پس i=0 در نتیجه برای جریانات نقدی داریم:
درنتیجه:
حال می تواند با انجام عملیات حل یک معادله این نرخ را استخراج کرد. با توجه به وجود این دستور در اکسل با فرمول (()IRR)=، محاسبات را انجام دادیم و به عدد 35 درصد رسیدیم. درنتیجه با مقایسه به نرخ معیار 20 درصد به نظر می‌رسد فرصت سرمایه‌گذاری مناسبی باشد. هر چند که باید سایر عوامل برای تصمیم‌گیری نیز لحاظ شود.
